Thật dễ để đánh giá người khác. Thời điểm bộ phim “Mắt Biếc” ra mắt, cộng đồng mạng hướng mũi rừu công kích vào Ngạn với những bình luận đại ý: “đàn ông mà yếu đuối nhu mì”. Hà Lan và Dũng cũng bị đem ra trêu cười bởi lối sống “phóng khoáng” của họ.
Nếu chúng ta dừng lại một nhịp, tạm bỏ qua những phán xét của số đông để đặt mình trong đôi giày của các nhân vật chính, ta sẽ thấy đồng cảm hơn với họ rất nhiều.
Sẵn đang đọc hai cuốn sách về tâm lý con người, dưới đây là một vài suy nghĩ của mình cho “Mắt Biếc”.
1. Mọi người đang áp đặt hình mẫu “người đàn ông đích thực” lên Ngạn, và điều này không công bằng.
Tại sao cứ đàn ông thì phải mạnh mẽ, chủ động và là trụ cột của gia đình? Áp lực này cũng giống như định kiến: “Con gái đừng nên học cao, ở nhà chăm chồng nuôi con mới là gái ngoan”. Nếu chúng ta đang đấu tranh cho bình đẳng giới, con trai cũng nên được tính, nhỉ?
Hơn nữa bởi vì rất nhiều người cùng tin một điều, không có nghĩa nó là chân lý. Bất kể giới tính nào, mỗi chúng ta nên được tôn trọng và nhìn nhận như một con người riêng rẽ, rằng: môi trường sống, cách dạy dỗ của cha mẹ, và cấu tạo não bộ đã tạo nên cá tính và cách suy nghĩ riêng cho từng người.
2. Dù Dũng xuất hiện hay không, Ngạn và Hà Lan vốn không thuộc về nhau, và điều này dễ hiểu.
Trong cuốn “Getting The Love You Want: A Guide for Couples”, tác giả Harville Hendrix chỉ ra rằng:
- Chúng ta thường chọn người yêu/bạn đời có những phẩm chất giống người chăm sóc chúng ta hồi bé (mà thông thường là tính xấu).
- Trong vô thức, một phần não bộ của chúng ta luôn muốn dựng lại những khoảnh khắc trong tuổi thơ, với mục đích sửa sai và làm lành những vết thương trong quá khứ. Việc này giúp ta tìm được phần đã mất hoặc lãng quên của chính bản thân.
- Bởi vậy, hình mẫu “người yêu lý tưởng” của mỗi người thường bao gồm: tính tốt và tính xấu của người chăm sóc ta thời thơ ấu (thường là cha mẹ), và những phần mà chúng ta từng đè nén.
Ngạn lớn lên trong những trận đòn roi của bố, sự cam chịu của mẹ, và những lời dỗ dành của bà. Nắm đấm của Ngạn dành cho đám trẻ trong làng và Dũng, sự hiện diện của Ngạn mỗi khi Hà Lan cần giúp đỡ, hay tình yêu thương của Ngạn dành cho Trà Long, thực ra chỉ là việc Ngạn đang tạo nên một môi trường mà trong đó anh cảm thấy mình toàn vẹn.
Còn với Hà Lan, việc thay đổi môi trường sống cũng như thiếu sự quan tâm chăm sóc của cha mẹ khi còn nhỏ, khiến Hà Lan mất phương hướng và không có bản sắc cá nhân. Bởi vậy đứng giữa nhiều sự lựa chọn, cô chọn những thứ hào nhoáng, thậm chí phù du, như một danh tính mới của mình.
Hai con người đến từ hai thế giới riêng và tìm kiếm những thứ khác nhau, họ không thành đôi cũng là điều… dễ hiểu.
3. Dẫu muộn màng nhưng ít nhất Ngạn đã dứt áo ra đi, và đây là một quyết định đúng đắn.
Cảnh cuối của “Mắt Biếc” khi Ngạn ngồi trên tàu và bắt đầu khóc là chi tiết gây ấn tượng mạnh nhất với mình. Ngạn đáng thương ai cũng biết, nhưng những giọt nước mắt này còn đánh dấu một sự trưởng thành trong nhận thức của anh (a moment of realisation), rằng điều tốt nhất với anh bây giờ là rời bỏ nơi này và tìm kiếm một môi trường mới phù hợp hơn.
Ở cuốn “Selfie: How We Became So Self-Obsessed and What It’s Doing to Us”, tác giả Will Storr có nhắc đến một bài kiểm tra tính cách mang tên “Newcastle Personality Assessor”. Điều ngạc nhiên là một người có thể làm bài này nhiều lần trong đời, nhưng kết quả cho thấy tính cách họ hầu như không thay đổi rõ rệt.
Về cơ bản mỗi chúng ta khi sinh ra đã có cấu tạo não bộ khác nhau (ở sự chênh lệch giữa 5 thành phần mà bài kiểm tra trên sẽ chỉ ra), điều này sẽ định hình cách chúng ta tiếp nhận và phản ứng với thế giới bên ngoài. Tiếp theo chúng ta bị ảnh hưởng rất lớn bởi môi trường sống (những sự kiện thời thơ ấu), điều mà chúng ta không thể nào đảo ngược được. Vậy nên khi chúng ta đủ trưởng thành để hiểu tính cách của mình là gì, cũng như tự đặt câu hỏi liệu bản thân có thể làm gì để thay đổi nó, thì hầu như mọi thứ đã an bài.
Bởi vậy lời khuyên của Will Storr là: mọi người nên ý thức rằng chúng ta là hữu hạn, không hoàn hảo, và không gì có thể thay đổi điều này. Nếu muốn tiến tới hạnh phúc thì đừng cố thay đổi tính cách bản thân, mà hãy bắt đầu thay đổi môi trường – những việc ta đang làm cho cuộc đời, những người ta đang chia sẻ cuộc sống này với, và những mục tiêu ta có. Chúng ta nên lựa chọn những “dự án” (projects) không chỉ có ý nghĩa với bản thân, mà ở đó ta biết ta có thể đạt được những kết quả khiến mình hài lòng.
Vậy thì, buông bỏ có phải là đầu hàng? Với mình là “Không”.
